ví như muốn hỏi trong lịch sử Trung Hoa có những loại hoa nào được người ta ưa thích nhất, đáp án cứng cáp sẽ có hoa mai. Ngày nay, trong những loại hoa được chọn làm quốc hoa, tiếng tăm lớn nhất vẫn là hoa mai. Có thể kể, mua mai vàng tại vườn đã trở nên một tượng trưng khi không cho phẩm cách của dân tộc Trung Hoa.
Mai là loại cây có nguồn gốc trong khoảng Trung Hoa, quả mai (mơ) có giá trị dùng nhất mực. Nhưng trong lịch sử trồng trọt bốn nghìn năm trước, mai chủ yếu có trị giá làm cảnh. Ngoài nơi xuất xứ là Tứ Xuyên, các vùng như núi La Phù thuộc vùng Đại Dữu Lĩnh của thức giấc Quảng Đông, núi Cô sơn tại Tây Hồ, Vũ Xương, đều là những nơi tăng trưởng mạnh

Mai có trị giá thưởng ngoạn rất cao, thời cổ, trong khoảng những văn nhân nho sĩ, đến người dân thường ngày, ai cũng thích trồng mai, hoặc làm chậu cảnh, hoặc làm vườn cây. Hoa kinh nói: “Mai là vật quý trong người đời, cho dù là người trí hay nguời ngu, người hiền tài hay kém cỏi, không ai không ái mộ hương thơm của nó, nên cho nó là thanh cao. Trước đây trong những khun vườn, chùa chiền, thường dùng những gốc mai già tong teo, cành lá khẳng khiu để tô điểm”. Ngay ở thời Tống đã có 2 tao nhân yêu mai như tri kỷ. Họa sĩ Tống Bá Nhân đã viết cuốn “Mai hoa hỷ thần phả”, tổng cộng vẽ trăm bức hoa mai, thần thái mỗi bức một khác, đều có tiêu đề và phụ thêm một bài ngũ ngôn tuyệt cú. Thi nhân Lâm Bô thời Tống chưa từng lập gia đình, nơi ở trồng phôi mai vàng bến tre nuôi hạc, “lấy mai làm vợ, lấy hạc làm con”, trong khoảng đó đã viết ra một tuyệt tác để đời ca ngợi vẺ đẹp của mai – “Sơn viên tiểu mai” (cây mai nhỏ trong vườn trên núi), trong đấy có câu “Sơ ảnh hoành tà thủy thanh thiển, ám hương phú động hoàng hôn” (nghĩa: Bóng cành mai thưa đâm nghiêng nghiêng trên dòng nước trong và cạn, mùi hương thoang thoảng lan tỏa trong bóng hoàng hôn), được người ta quan niệm rằng đã lột tả được vẻ đẹp truyền thần của hoa mai. Người xưa thưởng thức mai, chú trọng đến vẻ “gầy guộc khẳng khiu” và “ cành già thế lạ”. Trước đây người ta còn quan niệm rằng mai có “tứ quý”: “quý ít ko quý phổ biến, quý già ko quý non, quý gầy ko quý béo, quý ẩn tàng không quý bộc lộ”, tức là những cây mai hi hữu, già, mảnh khảnh, có nụ là những cây có trị giá thưởng ngoạn cao nhất.
“Hoa Kính” gọi mai là “vật quý trong thiên hạ”, còn viết rằng mai “quỳnh cơ ngọc tốt, vật ngoại mĩ nhân, quần phương lãnh tụ” (xương thịt bằng quỳnh bằng ngọc, là mĩ nhân ngoài sự vật, là lãnh tụ của các loài hoa). Như thế nên, mai thường được sử dụng để ví với người đẹp, hoặc thường có can dự đến phái đẹp. Các vở kịch, tiểu thuyết thời Nguyên Minh gọi nô tì là “Mai Hương”, “mai hương” phần lớn là những thiếu nữ xinh đẹp, giống như những cành mai có nụ chớm nở đang tỏa hương; những cành hoa mai mong manh gầy yếu, lại giống như thân phận gặp nhiều sóng gió. Tranh cát tường có “trúc mai song hỷ”, là hình vẽ trúc, mai và 2 con chim hỉ tước, trúc là chống, mai là vợ, sử dụng để chúc phúc tân hôn.

Mai nở hoa khi mùa đông qua xuân tới, báo hiệu một mùa xuân đang đến gần, Chính vì vậy còn có tên gọi là hoa báo xuân. Theo truyển thuyết, có một năm vào mùa đông, Tống Thần Tông hỏi người có học thức rất cao là Diệp Đào: “Mộc công mộc mẫu là như thế nào? &Ldquo;Diệp Đào đáp: “Mộc công là tùng, mộc mẫu là mai”. Đồng thời, mai báo mùa xuân, còn có ý nghĩa may mắn cát tường, nên câu đối xuân thường viết về mai, như: “Xuân hạ thu đông vi thủ; mai lý đào hạnh mai chiếm tiên” (nghĩa: mùa xuân là mùa đứng đầu trong bốn mùa xuân hạ thu đông, mai chiếm vị trí Việc ban đầu trong bốn loại mai mận đào hạnh). Hay như “ trong khoảng cựu tuế kình tùng nhiễm sương tùng cánh lục; Nghênh tân xuân hàn mai ánh tuyết mai cánh hồng” (Tiễn năm cũ, cây tùng lớn thấm sương tùng càng xanh; đón xuân mới, cây mai lạnh chiếu tuyết mai càng hồng). Bức vẽ con chim hỉ thước đang hót trên cành mai gọi là “hỉ báo tảo xuân”, “hỉ báo xuân tiên”. Những đề tài tranh vẽ kiểu này được ứng dụng rất rộng rãi.
Xem thêm: https://vuonmaihoanglong.com/